• 16 Ekim 2024
• 111

Duygu Durum Tedavisi

Son yıllarda psikosomatik rahatsızlıklarda müthiş bir artışın varlığı inkâr edilemez bir gerçektir. Tüm duygularımız ‘’biliş’’ ‘lerimiz ya da düşüncelerimiz neticesinde oluşur. ‘’Biliş’’ olaylara bakışınız, algılarınız, zihinsel tutumlarınız ve inançlarınız demektir.

Depresyonda olan birisi her şeyin kötü olduğuna ve öyle kalacağına inanır. Bu duygu kesinlikle mantıksızdır, ama o kadar gerçek görünür ki, sorunlarımızın ömür boyu süreceğine inanırız. Yaşadığımız psikolojik travmalarla neticesinde ruhumuz önce sarsılır, daha sonra bu sarsıntı zihinsel ve duygusal bedene indirgenir ve en sonunda bedenimizde çeşitli şikayetler olarak görülür. Daha sonra kendinizi yenilmiş, kusurlu, terkedilmiş ve değersiz hissetmeye başlarsınız. Depresyonunuz aslında gerçeğin doğru olarak algılanmasından değil, zihninizdeki çarpıtmalardan kaynaklanmaktadır. Bunları bilişsel çarpıtma ya da otomatik düşünceler olarak adlandırabiliriz.

Bu bilişsel çarpıtmaları ya da otomatik düşünceleri 10 başlık altında toplayabiliriz.

1. Hep ya da Hiç düşünme: Ya hep ya hiç düşüncesi mükemmeliyetçiliğin temelini oluşturur. Herhangi bir yanlış ya da hatadan korkarsınız çünkü, başarısız olmanız durumunda kendinizi beceriksiz, değersiz ve yetersiz hissedersiniz. Hata yapma korkusu sizi hiçbir şey yapmamaya kadar götürebilir.

2. Aşırı genelleme: Yaşadığınız bir olumsuzluk ya da başarısızlığın her defasında yaşanacağına inanırsınız. Özgüveniniz yok olur ve çok derin bir karamsarlık ve ümitsizlik haline bürünürsünüz.

3. Zihinsel Filtre: Bir olaydaki olumsuz bir ayrıntıyı ön plana çıkarıp olayın tamamının olumsuzmuş gibi algılanmasıdır.

4. Olumluyu Geçersiz Kılma: Olumlu deneyimleri sürekli olumsuza çevirme çabasıdır. Adeta her güzel şeyin üstüne bir kova su dökersiniz. Bu eğiliminiz için ödediğiniz bedel yoğun bir acı ve güzel şeylerin değerini bilememektir

5. Sonuçlara atlamak: Bir konu hakkında araştırma yaparak fikir edinmek yerine direkt sonuca varırsınız. Doğruluğunu araştırma gereği duymazsınız.

Bu hayalı olaylara geri çekilme ya da saldırı şeklinde tepki verebilirsiniz. Bunu zihin okuma olarak adlandırıyoruz. Sürekli felaket senaryoları yazarak falcılık da yapabilirsiniz.

6. Dürbün Hilesi (Büyütme ve Küçültme): Olumsuzu büyüterek abartma, olumluyu küçük ve anlamsız gösterme çabası

7. Duygusal Karar Verme: Duygularınızı hakikatin ölçüsü olarak düşünürsünüz. Bilgi ve kanıta dayalı karar verme alışkanlığından uzaklaşırsınız.

8. ‘’-meli, -malı’’ cümleler: Çözüm üretmek yerine sürekli bahane üretirsiniz ve bir türlü harekete geçemezsiniz.

9. Etiketleme: Hatalarınıza dayanarak kendinizi tamamen olumsuz bir şekilde etiketlersiniz.

10. Kişiselleştirme: Hiçbir nedene dayanmadan olumsuz bir olayın sorumluluğunu üstlenirsiniz. Bu çarpıtma suçluluk düşüncesinin anasıdır.

Neler yapmalıyız?

Neredeyse tüm olumsuz duygusal tepkiler, düşük özgüvenin sonucudur ve zarar edicidir. Kişisel yetersizlik algısı önemsiz bir hatayı ya da bir kusuru bir büyüteç gibi abartılı bir hale dönüştürebilir. Bu nedenle işe özgüven oluşturarak başlayın. Özgüveni arttırmak için şunları yapabilirsiniz;

• İç eleştirmeninize karşı konuşun

a) Kendinizi aklınızdan geçtikçe eleştirel düşünceleri tanımak ve yazmak üzere eğitin

b) Bu düşüncelerin niçin çarpıtılmış olduğunu öğrenin

c) Daha gerçekçi ve bir kendini değerlendirme sistemi geliştirmek için ‘Üç Sütun Tekniğini Kullanın’’. Birinci sütun Otomatik düşünceler/ Özeleştiri, 2. Sütun Bilişsel çarpıtma 3. Sütun Mantıklı Yanıt)

Savunma

• Zihinsel Geri Bildirim.

• Canınızı sıkmayın, üzülmeyin. Üzgün olduğunuzda: Olumsuz otomatik düşünceleri hedef alın ve kâğıda dökün. On bilişsel çarpıtmayı yeniden okuyun ve iyice öğrenin. Kendinizi hor görmenizi sağlayan yalan ve çarpıtılmış düşüncelerin yerine daha nesnel ve mantıklı bir düşünce yerleştirin.

Bunları yaptıkça, daha iyi hissedeceksiniz, özgüveniniz artacak ve değersizlik algınız kaybolacak.

Dr. Arslan İpek

Yorumlar

Henüz hiç yorum yapılmamış. Şimdi ilk yorumu siz yapın!

• 1