Türk Halkoyunları ile babasının mesleği gereği daha bebek iken köylere gittiğinde tanışan Aykut Dalgıç, daha sonra hayatını birleştirdiği eşi Yeşim Dalgıç’la hayatlarını adeta folklor sanatına adadı.
Almanya’nın Stuttgart kentinde yasayan, hayatlarını Türk Halk Oyunlarına adamış iki sanatçı Dalgıç çifti, Kilim Gazetesine özel röportaj verdi.
Kilim: Kendinizi kısaca tanıtabilir misiniz?
Aykut DALGIÇ: 1959 Babaeski (Türkiye) doğumluyum. İlkokulu Babaeski'de, Ortaokul ve Liseyi Edirne'de bitirdim. Orta Doğu Teknik Üniversitesi ODTÜ'den 1981'de elektronik haberleşme, 1983'te de bilgisayar kontrol yüksek mühendisi olarak mezun oldum.
Türkiye'de ODTÜ'de araştırma asistanı, Erciyes Üniversitesi'nde öğretim görevlisi, TRT'de teknik danışman, Elektrik Mühendisliği Dergisi'nde yayın kurulu üyeliği gibi değişik görevlerde bulundum.
Uzun seneler Danimarka, Belçika ve Almanya'da değişik uluslararası şirketlerde yazılım danışmanı olarak da çalıştım.
Yeşim DALGIÇ: 1968 İstanbul (Türkiye) doğumluyum. Trakya Üniversitesi'nden 1992'de makine mühendisi, Almanya Esslingen Fachhochschule'den 2000'de makina-bilgisayar yüksek mühendisi olarak mezun oldum.
“Halk Oyunlarını Kaynağından Öğrendim”
Kilim: Türk Halk Oyunlarına olan ilginiz nasıl başladı ve nasıl devam etti?
Aykut DALGIÇ: Babam ziraat teknisyeniydi. Görevi gereği hemen hemen her gün köylere giderdi. Oralardaki çiftçilerin çoğunu tanırdı. O yıllarda köylerdeki çiftçilerin yaptığı geleneksel düğünler 3 gün sürerdi ve halk oyunlarımız oralarda çok yoğun olarak oynanırdı. Çiftçilerin bu geleneksel düğünlerine babamı sürekli olarak davet etmeleri nedeniyle, neredeyse kundakta olmamdan itibaren lise yıllarına kadar hafta sonlarını ailemle birlikte köylerdeki geleneksel düğünlerde geçirdim. Böylece halk oyunlarını en orijinal haliyle kaynağında görme olanağım oldu. O düğünlerde halk oyunlarına karşı yaratılmış olan ilgim ve sevgim sonucu ilkokul halk oyunları ekibine girdim ve 1968'de halk oyunları yarışmasına katıldım. Ondan sonra da tüm hayatım boyunca halk oyunlarına olan ilgim ve sevgim artarak ve büyük bir tutkuya dönüşerek devam etti.
Dünya Folkloruna da Hâkim
Danimarka'da, İskandinav ve Balkan halk oyunları topluluklarında da oynadım.
Belçika'da, Türk Halk Oyunları ve İspanyol Halk Oyunları ekiplerinde yer aldım. Almanya'da, Standart ve Latin Amerikan dans kurslarını gümüş derecesi dahil tamamladım. Yine Almanya'da, Orta Avrupa halk oyunlarını da öğrenme ve icra etme olanağını buldum. Kazanmış olduğum bu alt yapı bana Türk Halk Oyunları’na daha geniş bir açıdan bakma ve değerlendirme olanağını sağladı.
1994 yılında evlenmemizin ardından halk oyunları konusundaki faaliyetlerimizi eşim Yeşim Dalgıç ile birlikte yürüttük. Türk Halk Oyunları faaliyetlerini de sürdürdüğümüz Belçika'da kısa bir süre kalıp son olarak Almanya'daki Stuttgart şehrine gelip yerleştik.
Evliliklerinden Birçok Halk Oyunları Merkezi Doğdu
Yeşim DALGIÇ: Eşim Aykut Dalgıç birlikte 1995 yılında Stuttgart Türk Halk Oyunları Topluluğu SUTHOT'u, 2001 yılında Türk Halk Oyunları Eğitim Tanıtım ve Araştırma Topluluğu HETAT'ı, 2010 yılında da Halk Oyunları Eğitim Merkezi HOTEM'i kurduk.
Hem yöneticiliğini hem de eğitmenliğini yürüttüğümüz ve de oyuncusu olduğumuz bu topluluklar, kuruluşlarından itibaren faaliyetlerine hiç ara vermeden sürekli olarak aktif ve her zaman gösteri yapmaya hazır durumda oldular.
Ayrıca, şu Türk halk oyunları topluluklarına da eğitmenlik desteği sağladık:
- Ebersbach AYYILDIZ Türk Halk Oyunları Topluluğu
- Göppingen TASV Türk Halk Oyunları Topluluğu
- Herrenberg TAV Türk Halk Oyunları Topluluğu HETHOT
- Stuttgart Kültür ve Sosyal Yönlendirme Derneği KSI
- Ulm DINAZORLAR Türk Halk Oyunları Topluluğu
- Ulm Trakya ve Rumeli Halk Oyunları Topluluğu
- Ulm Türk Halk Oyunları Topluluğu UTHOT
- Türk Okul Aile Birlikleri Halk Oyunları Toplulukları (Biberach an der Riss
Hochdorf, Bietigheim-Bissingen, Blaubeuren, Hallschlag, Heilbronn Bad
Friedrichshall, Hochdorf/Enz, Kornwestheim, Laichingen, Leinfelden-
Echterdingen ve Filderstadt, Murrhardt, Mühlacker, Ulm, Zuffenhausen)
Stuttgart VHS'de (Volkshochschule, Halk Eğitimi Merkezi) Türk Halk Oyunları kursları verdik. Almanya'daki ilk ve orta dereceli okullarda seçmeli ders olarak verilen dans derslerinde (Tanz AG) Türk Halk Oyunları öğretmeni olarak görev aldık. Alman dans gruplarına Türk Halk Oyunlarını öğrettik.
Yetiştirdiğimiz gruplarla Türkiye'nin yaklaşık 25 değişik yöresinin halk oyunlarını festival veya yarışma düzeyinde sahneledik. Yetiştirdiğimiz gruplar Almanya içinde ve dışında birçok festival ve yarışmaya katıldı, çok sayıda birincilik ödülü kazandılar.
Türk Halk Oyunlarını Müzikal Yapıt Olarak Sahnelediler
“Osmanlı Saray Dansları'nın Sahnelenmesi”, “Geleneksel Bir Türk Düğününün Canlandırılması” ve Filderstadt Senfoni orkestrasıyla birlikte bir entegrasyon projesi olarak bazı Türk Halk Oyunlarının hikayelerinin müzikal yapıt olarak sahneye konulması gibi projelere de imza attık.
Almanya'da birçok Türk ve Uluslararası Halk Oyunları Festivali’nin ve şenliğinin organizasyonunu gerçekleştirdik. Halk oyunlarının doğal haliyle oynandığı ortamların yaratılmasına çalıştık, mevcutlarına destek verdik.
Balkanları Karış Karış Gezip, Trakya Halk Oyunlarının Anatomisini Çıkardılar
1995 yılından itibaren Türkiye'de Trakya'yı karış karış gezerek Trakya Halk Oyunlarını çok detaylı olarak araştırdık, alan çalışması yaptık. Bütün Balkan ülkelerini gezip (Yunanistan, Makedonya, Kosova, Arnavutluk, Karadağ, Romanya, Bulgaristan) köylerde Balkan kökenli Türk Halk Oyunlarını araştırıp, oralarda rastladığımız Türk düğünlerini videoya aldık.
Balkan Kültürünü ve Balkan Kökenli Trakya Halk Oyunlarını daha iyi özümsemek ve değerlendirebilmek için “Osmanlı Dönemindeki Rumeli'ye Göç Sistemini“ inceledik.
Halk oyunlarımızı doğal ve orijinal haliyle oynandığı kaynağında görebilmek için Ege, Karadeniz ve Akdeniz Bölgelerinde köylerdeki geleneksel düğünlere giderek detaylı alan çalışması gerçekleştirdik.
Gerçekleştirmiş olduğumuz Trakya Halk Oyunları Araştırmaları nedeniyle merkezi Ankara'da bulunan Folklor Araştırmaları Kurumunun 2004 yılı Türk Halk Kültürüne/Bilimine Hizmet Ödülüne layık görüldük.
Türk ve Uluslararası Halk Oyunları konusundaki araştırmalarımız ile Almanya'daki dans kültürüne sağladığımız katkı ve hizmetlerden ötürü tarafımıza 2015 yılında “Manfred Rommel” ödülü verildi.
Türkiye ve Türkiye dışındaki bilimsel Sempozyumlarda, yapmış olduğumuz araştırmalar dahil halk oyunları konusunda birçok bildiri sunduk. Halk oyunları ile ilgili değişik dergilerde çok sayıda yazılarımız yayınlandı.
Halk oyunları alan çalışmalarımızdaki çekimlerinden oluşan zengin bir video arşivine ve şahsi olarak 300'ü aşkın halk oyunu kıyafetinden oluşmuş bir giysi koleksiyonuna sahibiz.
Almanya’daki Türk Halk Oyunları konusunda yayınlanmış hiçbir kitabin bulunmaması nedeniyle Korona kısıtlamaları sürecinde “Almanya’daki Türk Halk Oyunları” adlı bir kitap yazdık. Bu kitap 2022 yili Ekim ayında yayınlandı. Yaklaşık son 60 yıllık dönemdeki Almanya’daki halk oyunlarımızın durumunu çok değişik yönleriyle ele alan arşiv niteliğindeki bu kitap ülkemizde en büyük kütüphanelerde de raflarda yerini almış bulunuyor.
Oğlu İçin İddiaya Girdi, Her Ay Bir Tepsi Baklava Getirdi
Kilim: Çok uzun yıllara yayılan bu faaliyetleriniz sırasında muhakkak ilginç olaylar da yaşamışsınızdır. Aklınıza gelen varsa anlatabilir misiniz?
Aykut DALGIÇ: Bir anne küçük kızını çocuklar halk oyunları grubumuza getiriyordu.
Bir gün 14-15 yaşlarında bir oğlu olduğunu ve en büyük isteğinin bu oğlunun gençler halk oyunları grubuna katılması olduğunu söyledi. Ama oğlunun kesinlikle istemediğini, onun için bu istediğinin gerçekleşemeyeceğini söyledi.
“Oğlum gençler grubunuza başlasa her ay bir tepsi baklava yapıp ekibe getiririm dedi.” Biz de oğlunuzu ne yapıp yapıp bir kere seyretmeye getirin sonrasını bize bırakın dedik. Oğlu zar zor bir defa seyretmeye geldi. Biz de oğlu geldiğinde onu bir şekilde oynattık. 2-3 hafta sonra oğlu evde bütün gün horon tepmeye başlamış. Hatta apartmanda alt kattaki dairede oturanlar gürültüden şikâyetçi olmaya başlamış. O zaman annesi de uzun bir süre ekibe tepsi tepsi baklava getirmek zorunda kalmıştı.
Lensi Düştü ama Oynamaya Devam Etti
Yeşim DALGIÇ: 2001 yılında Stuttgart Türk Halk Oyunları Topluluğumuz (SUTHOT) Kırklareli yöresi oyunları ile Avrupa birincisi oldu. O yarışmada sahneye çıkmadan önce sunucu tarafından ekibimizin ismi anons edilirken yanımda oynayan arkadaşın sağ gözündeki lens birdenbire yere düştü. O sırada gösteri müziğimiz başlamak üzereydi.
O arkadaşımız düsen lensini hemen ağzına attı ve bir gözünde lens olarak digerinde ise olmaksızın sahneye çıkıp oynadı. Ona rağmen arkadaşımız Avrupa birincisi olduğumuz o gösteride durumu hiç fark ettirmeden ve konsantrasyonunu bozmadan oynadı. Kendisini çok takdir etmiştim.
Halk Oyunları İnsanımızı Kültürüne Bağlıyor
Kilim: Çocuklara, gençlere ve ailelere halk oyunları ile ilgili tavsiyeleriniz nelerdir?
Son yıllarda çocuklarımızın ve gençlerimizin hem ana dillerinden hem de kendi öz kültürlerinden çok uzaklaştıklarını görüyoruz. Hatta çok sayıda anne babanın 15-16 yaşlarına gelen çocuklarını yaz tatilinde bile Türkiye’ye götüremedikleri konusunda yakındıklarını görüyoruz. Bazı gençlerimizin, ana dillerini bilmemeleri ve kendi kültürlerinden uzaklaşmış oldukları için ülkemizde kendilerini yabancı hissettikleri ve bu nedenle ülkemize gitmek istemedikleri görülüyor.
Kurslarımızda Sadece Türkçe Konuşuyoruz
Halk oyunları çalışmalarımızda sadece Türkçe konuşuyoruz ve araya bir Almanca kelime dahi katmıyoruz. Kursa ilk geldiğinde Türkçesi kötü olan çocuk ve gençlerin bile kısa sürede Türkçelerinin düzeldiğini görüyoruz. Halk oyunları çalışmaları geleneksel oyunlarımızı ve müziğimizi tanımalarına olanak vermesi nedeniyle çocuk ve gençlerimizin kendi öz kültürlerini ögrenmesine de çok yardımcı oluyor.
Kültürünü Bile İçinde Yaşadığı Toplumla Daha İyi Etkileşim Kurar
Almanya'daki Türk toplumu ile ilgili uzun yıllara dayanan tecrübelerimizden, gençlerin gelişimine ışık tutabilecek şu sonucu çıkarmış bulunuyoruz:
“Anadiline hâkim olanın, diğer dilleri daha kolay öğrenebileceği artık biliniyor.
Aynı şekilde, kendi kültürünü iyi bilen de başka kültürden insanlarla daha iyi karşılıklı etkileşim kurabilir. Kültürel etkinliklere katılmak hem özgüveni hem de özsaygıyı geliştirir ve sosyal uyumu destekler. “
7’den 70’e Herkes Kurslarımıza Katılabilir
Kilim: Halk oyunları çalışmalarınız hangi yaş gruplarına hitap ediyor? Repertuvarınızda hangi yöre oyunları var? Nerelerde Kurslarınız mevcut? Kurslarınızı veya çalışmalarınızı başka sosyal etkinliklerle destekliyor musunuz? İlgi duyanlar sizlere nasıl ulaşabilir?
Aykut DALGIÇ: Ülkemizin yaklaşık 25 değişik yöresinin halk oyunları repertuvarımızda bulunuyor. Bunların hemen hepsiyle en az bir kere festival veya yarışma gibi önemli yerlerde yöresel kıyafetleriyle gösteri yapmışız. Oyunları, yöresinde oynandığı gibi orijinal sekliyle oynamaya ve öğretmeye azami gayret sarfetiyoruz.
Şu an Stuttgart’ta, Herrenberg’te ve Ulm’da kurslarımız mevcut.
Çocuklar (7-11 yaşları), gencler (12-16 yaşları) ve yetişkinler gruplarımız var.
Yetişkinler için gösteri gruplarımız yansıra sadece ögrenmek isteyen fakat gösterilere çıkmayı düşünmeyenler, istemeyenler için 7’den 70’e herkese açık kurslarımız da var. Fitnes yerine gelmek isteyenler için veya düğünü için oynamayı ögrenmek isteyenler için de uygun kurslarımız mevcut.
Yeşim DALGIÇ: Her yıl Trakyalılar ve Balkan Göçmenleri Kültür ve Eğlence Gecesi, Egeliler Kültür ve Eğlence Gecesi, Karadenizliler Kültür ve Eğlence Gecesi gibi geceler düzenliyoruz. Yine her yıl Almanya dışındaki bir ülkeye kültür ağırlıklı geziler düzenliyoruz. Yarışma ve festivallere katılıyoruz. Piknikler yapıyoruz.
Ekiplerimizde değişik yaş gruplarında 7’den 70’e herkese uyabilecek bir programımız var. Oyuncu sayımız yaklaşık 100 kişi.
Halk oyunları kurslarımıza veya gruplarımıza ilgi duyanlar bize 0157-51990446 numaralı telefondan veya aykut_dalgic@yahoo.com adli e-posta adresinden bize ulaşabilirler.
Kudret Altındağ
